هر دوچرخه از لوازم یدکی متعددی تشکیل شده است که هر کدام دارای نام و اصطلاح خاص خود هستند. برای فهم صحیح عملکرد هر یک از لوازم یدکی دوچرخه، آشنایی با آن ها ضروری است. در صورتی که در مجموعه دوچرخه سواران قرار بگیرید، متوجه خواهید شد که از اصطلاحات خاصی در گفتار استفاده می شود که شاید معنی آن ها برای شما قابل فهم نباشد. بنابراین، آشنایی با اصطلاحات و بخش های مختلف دوچرخه برای هر دوچرخه سوار الزامی است. در این آموزش، در مجله چرخ آموز، اجزای مختلف دوچرخه معرفی خواهند شد.
چرا دوچرخه سوار نیاز دارد لوازم یدکی دوچرخه را بشناسد؟
دوچرخه سواران نیاز دارند لوازم یدکی دوچرخه را بشناسند تا بتوانند در مورد نگهداری و تعمیر دوچرخه خود اطلاعات کافی داشته باشند. در زیر توضیحاتی درباره اهمیت شناخت این لوازم دوچرخه برای دوچرخه سواران آورده شده است:
تعمیر و نگهداری: با شناخت لوازم یدکی دوچرخه، دوچرخه سوار می‌تواند بررسی کند که آیا قطعات دوچرخه در وضعیت سالم قرار دارند یا نیاز به تعمیر دارند. همچنین، با شناخت لوازم یدکی دوچرخه، می‌توان مشکلات رایجی که ممکن است در قطعات دوچرخه به وجود آید را تشخیص داد و به موقع تعمیر کرد.
ایمنی: شناخت لوازم دوچرخه به دوچرخه سوار کمک می‌کند تا قطعاتی که نیاز به تعمیر دارند را شناسایی کند و جلوی وقوع حوادث احتمالی را بگیرد. به عنوان مثال، شناخت قطعات ترمز و رینگ دوچرخه می‌تواند در جلوگیری از وقوع تصادفات ناشی از عدم کارکرد صحیح ترمز یا ضعف رینگ‌ها مؤثر باشد.
خودکمکی: با شناخت لوازم یدک دوچرخه، دوچرخه سوار می‌تواند در مواقع اضطراری و در صورت بروز مشکلات کوچک، خودکمکی کند. به عنوان مثال، اگر لاستیک دوچرخه پنچر شود، با شناخت قطعات می‌توانید لاستیک را جدا کنید و تعمیر کنید.
بازدهی بهتر: شناخت لوازم یدکی دوچرخه به دوچرخه سوار کمک می‌کند تا در صورت نیاز، قطعات خود را بهبود دهد یا تغییر دهد. به عنوان مثال، با شناخت قطعات دنده دوچرخه، می‌توانید دنده‌های مناسب را برای شرایط سفر انتخاب کنید و بازدهی دوچرخه را بهبود بخشید.
به طور کلی، شناخت هر یک از لوازم یدکی دوچرخه برای دوچرخه سواران بسیار حائز اهمیت است تا بتوانند از دوچرخه خود بهترین استفاده را ببرند، ایمنی خود را تامین کنند و در صورت نیاز به تعمیرات روزانه خود را خودکمکی کنند.
1- فریم یا همان بدنه دوچرخه:
این بخش مهمترین قسمت دوچرخه است که تمامی اجزا دیگر روی آن قرار می گیرند. فریم دوچرخه می تواند از مواد مختلفی مانند آلومینیوم، کربن و آهن ساخته شود. نوع مواد استفاده شده در فریم، نقش حائز اهمیتی در کیفیت دوچرخه دارد. همچنین، فریم دوچرخه نقش اصلی در سایز دوچرخه را ایفا می کند. به عنوان مثال، دوچرخه های اسمال، مدیوم و لارج در واقع سایز بدنه آن ها را نشان می دهند و سایر لوازم آن ها یکسان است. همچنین، فریم دوچرخه با طراحی ها و سبک های مختلفی عرضه می شود.
2- دوشاخ دوچرخه
دوشاخ از جمله لوازم یدکی بسیار حیاتی در ساختار دوچرخه است. در این مورد، می توان به دو نوع دوشاخ اشاره کرد: دوشاخ کمک دار و دوشاخ بدون کمک یا خشک. هر دو نوع دوشاخ در اندازه ها و مدل های متنوعی تولید می شود تا با سبک های مختلف دوچرخه سازگار باشد. نحوه اتصال دوشاخ به بدنه دوچرخه از طریق کاسه دوشاخ و کرپی انجام می شود. این اجزا با یکدیگر ترکیب می شوند تا دوشاخ به صورت محکم و استوانه ای به ساختار دوچرخه متصل شود. همچنین، در قسمت جلوی دوشاخ، چرخ جلو نصب می شود که از طریق آن دوچرخه قادر به حرکت می باشد. علاوه بر این، سیستم ترمز نیز بر روی دوشاخ نصب می شود تا بتوان به راحتی سرعت دوچرخه را کنترل کرد و در صورت نیاز، ترمز زد.
در نتیجه، دوشاخ به عنوان یکی از اجزای اساسی و حیاتی در ساختار دوچرخه به کار می رود و در انتخاب و استفاده از آن، نوع و سبک دوچرخه و نیاز های شخصی را در نظر گرفت.
3- فرمان یا دستگیره از لوازم یدکی مهم دوچرخه
فرمان یا دستگیره دوچرخه در سبک ها و شکل های متفاوت برای انواع سبک های دوچرخه تولید می شود. فرمان با استفاده از کرپی به بدنه دوچرخه متصل می شود و اهرم های ترمز، دسته دنده، و گریپ های فرمان بر روی آن نصب می شوند. این اجزا به کاربر کمک می کنند تا دوچرخه را به راحتی کنترل کرده و به سبک دلخواه خود حرکت دهد.
4- قطعه کرپی یا ساقه فرمان
کرپی یا ساقه فرمان، از جمله لوازم یدکی دوچرخه است که عمل اتصال فرمان به دوشاخ دوچرخه را انجام می دهد و در سایز ها و زوایا مختلفی تولید می شود. این قسمت از دوچرخه، امکان تنظیم ارتفاع و میزان خمش فرمان را به کاربر می دهد. با تنظیم مناسب کرپی، کاربر می تواند مطمئن شود که فرمان به درستی به دوشاخ متصل شده است و در هنگام رانندگی، حس ثبات و کنترل را تجربه کند.
5- کاسه دوشاخ یا هدست دوچرخه
کاسه دوشاخ یا هدست، مجموعه ای از دو کاسه ی فلزی، بلبرینگ ها و واشر هایی است که در نقطه ی اتصال فرمان به بدنه ی دوچرخه قرار می گیرد. این قطعه باعث ایجاد اتصال محکمی بین فرمان و بدنه ی دوچرخه می شود. کاسه دوشاخ به عنوان یک قسمت مهم از ساختار دوچرخه شناخته می شود.
6- لوازم یدکی بست زین یا کلمپ لوله ی زین دوچرخه
بست زین یا کلمپ لوله ی زین، از جمله قطعات دوچرخه است که یک بست فلزی است که به منظور اتصال و ثبات لوله ی زین به بدنه ی دوچرخه استفاده می شود. این بست باعث می شود لوله ی زین به صورت محکمی به بدنه ی دوچرخه متصل شود و از حرکت غیرمطلوب آن جلوگیری شود. بست زین به عنوان یک قطعه مهم در سیستم زین دوچرخه شناخته می شود.
7- دسته ترمز یا کتی ترمز
دسته ترمز یا کتی ترمز، از لوازم یدکی مهم دوچرخه است. این قطعات دسته هایی هستند که بر روی فرمان دوچرخه نصب می شوند و با استفاده از یک کابل سیمی یا روغنی، به سیستم ترمز متصل می شوند. با استفاده از این دسته ها، دستور ترمز زدن به سیستم ترمز ارسال می شود. کتی ها نقش مهمی در کنترل سرعت و توقف دوچرخه دارند و به عنوان یکی از قطعات اساسی در سیستم ترمز دوچرخه محسوب می شوند.
8- زین یا صندلی دوچرخه یک قطعه از لوازم یدکی پایه
زین یا صندلی دوچرخه، به عنوان قطعه ای است که برای نشستن روی دوچرخه استفاده می شود. زین ها برای سبک های مختلف دوچرخه تولید می شوند و می توانند با توجه به نیاز های دوچرخه سوار، تنظیماتی متفاوت داشته باشند. به علاوه، برخی از برند ها مدل های متفاوتی از زین مردانه و زنانه تولید می کنند تا به تناسب بیشتری با بدنه و نیاز های دوچرخه سواران بپردازند.
8- لوله ی زین / Seat post:
به قسمتی از دوچرخه که زین آن را به بدنه متصل می کند، لوله ی زین گفته می شود. تنظیم ارتفاع لوله ی زین یکی از عناصر مهم در تعیین اندازه دوچرخه برای سوارکاران است. لوله ی زین باید به طور دقیق و درست تنظیم شده تا راحتی سوارکار را بهبود دهد و مناسب قد و اندازه بدن شخص باشد.
9- قطعه لاستیک (تایر) / Tire:
همانند سایر لوازم یدکی دوچرخه، لاستیک نیز در مدل های مختلفی برای انواع دوچرخه ها تولید می شود. به عنوان مثال، می توان به دو نوع لاستیک تیوبلس (بدون تیوپ) و دورخاک (با تیوپ) اشاره کرد. هر نوع لاستیک دارای ویژگی ها و مزایای خاص خود است و بسته به شرایط سواری و نوع محیط، انتخاب لاستیک مناسب برای دوچرخه بسیار مهم است.
10- تیوب / Tube دوچرخه
تیوب درون لاستیک دوچرخه قرار می گیرد و وظیفه ی نگهداری فشار هوا در خود را داراست، به این ترتیب لاستیک در حالت پرباد باقی می ماند. انتخاب تیوب مناسب و با کیفیت نقش مهمی در عملکرد و کارایی لاستیک دوچرخه دارد.
11- توپی و طوقه / Front wheel از جمله لوازم یدکی مهم دوچرخه
توپی و طوقه از چند بخش تشکیل شده است. این بخش ها عبارتند از: 1- طوقه، که به عنوان حلقه ی جلو یا دایره قابل تعویض لاستیک استفاده می شود. 2- توپی، که بخشی است که با کمک آن دوچرخه حرکت می کند. 3- پره ها و سرپره ها، که به عنوان پیچ ها و اتصالات مورد استفاده قرار می گیرند. 4- نوار دور طوقه، که برای حفاظت از لاستیک و ثابت نگه داشتن آن بر روی طوقه استفاده می شود. توپی از جمله لوازم یدکی دوچرخه است که بسیار در هندلینگ دوچرخه هنگام سواری مهم است.
12- طبق / Crank از جمله لوازم یدکی کلیدی دوچرخه
به سیستم چرخ دنده های بزرگ در وسط دوچرخه، طبق قامه گفته می شود. طبق قامه ها در مدل های ۳، ۲ و تک سنی وجود دارند و با توجه به نوع و سبک دوچرخه، متفاوت هستند. طبق قامه نقش مهمی در انتقال نیرو و حرکت به چرخ های دوچرخه دارد و برای سوارکاران حرفه ای و علاقه مندان به سرعت و قدرت، انتخاب صحیح طبق قامه بسیار اهمیت دارد.
13- قطعه پنجه رکاب / Pedal:
رکاب ها، اجزایی هستند که به قسمت پایینی از دوچرخه متصل می شوند و به دوچرخه سوار امکان می دهند با رکاب زدن، دوچرخه را به حرکت درآورد. پنجه رکاب ها در مدل های پیشرفته تری تولید می شوند که یک پل زیر کفش دوچرخه سواری به آن ها متصل می شود. این پل باعث قفل شدن کفش دوچرخه سوار به پنجه رکاب می شود و دوچرخه سوار را قادر می سازد که رکاب را به زاویه ۳۶۰ درجه بچرخاند و از عضلات پا های خود به طور کامل بهره برداری کند.
14- شانژمان جلو / Front derailleur:
شانژمان جلو از جمله لوازم یدکی دوچرخه است که به طبق عوض کن و یا دنده جلو هم مشهور است، برای تعویض دنده در قسمت جلوی دوچرخه استفاده می شود. این اجزا به دوچرخه سوار امکان می دهند که با تغییر دنده در این قسمت، نسبت دنده ها و سرعت دوچرخه را تغییر دهد. با استفاده از شانژمان جلو، دوچرخه سوار می تواند به راحتی در صعود و نزول های مختلف از دنده های مختلف استفاده کند و سرعت مطلوب را حفظ کند.
15- قطعه شانژمان عقب / Rear derailleur:
شانژمان عقب برای تعویض دنده در قسمت عقب دوچرخه استفاده می شود. این اجزا به دوچرخه سوار امکان می دهند که با تغییر دنده در این قسمت، نسبت دنده ها و سرعت دوچرخه را تغییر دهد. استفاده از شانژمان عقب به دوچرخه سوار اجازه می دهد تا در مسیر های مختلف با سرعت و قدرت متفاوت حرکت کند و به بهترین شکل از دوچرخه خود استفاده کند.
16- دسته دنده / Shifter:
دسته دنده یا شیفترها، یکی از لوازم یدکی دوچرخه می باشد که در دوچرخه های دنده ای بسیار مهم است. این اجزا روی فرمان دوچرخه نصب می شوند و با استفاده از کابل ها به شانژمان جلو و عقب متصل می شوند. دسته دنده ها به سوارکننده دوچرخه این امکان را می دهند که به آسانی دنده ها را تعویض کرده و سرعت دوچرخه را به دلخواه تنظیم کند. درواقع، دسته دنده ها به عنوان وسیله ای برای تغییر دنده استفاده می شوند و به سوارکننده دوچرخه کمک می کنند تا در هر موقعیت مسیر، بهترین نسبت دنده را انتخاب کند.
17- ترمز دوچرخه:
ترمز ها از جمله لوازم یدکی دوچرخه است که دارای انواع متفاوتی هستند. می توانند به صورت چکشی بر روی طوقه عمل کرده و یا به صورت دیسکی بر روی صفحه دیسک این عمل را انجام دهند. ترمز های چکشی با استفاده از ضربه ها و فشار های متناوب بر روی طوقه، دوچرخه را توقف می دهند. در حالی که ترمز های دیسکی با استفاده از فشار و اصطکاک بین صفحه دیسک و پلاک ترمز، دوچرخه را توقف می دهند. این ترمز ها به دلیل عملکرد بهتر و قدرت توقف بیشتر، در دوچرخه های حرفه ای و سرعت بالا بیشتر استفاده می شوند.
19- خودرو دوچرخه از لوازم یدکی کلیدی
سیستم چرخ دنده های عقب دوچرخه را خودرو می نامند. این سیستم باعث حرکت دوچرخه به جلو و عقب می شود. خودرو معمولاً دارای چندین چرخ دنده است که توسط دوشاخه عقب و زنجیر به چرخ عقب متصل می شوند. این سیستم به دوچرخه امکان تغییر سرعت و تنظیم میزان تلاش مورد نیاز برای حرکت را می دهد.
20- قطعه صفحه دیسک:
صفحه دیسک از جمله لوازم یدکی دوچرخه است که یک صفحه فلزی است که به توپی دوچرخه متصل شده و با کمک لنت ها و کالیپر، عمل نگهداشت دوچرخه را انجام می دهد. صفحه دیسک هنگامترمز زدن، با چرخش توپی دوچرخه و فشار کالیپر بر روی صفحه دیسک، اصطکاک و اصطکاک حرارتی ایجاد می کند که به توقف دوچرخه منجر می شود. به دلیل عملکرد قوی ترمز و مقاومت در برابر گرمای زیاد، صفحه دیسک بیشتر در دوچرخه های مسابقه ای و با سرعت بالا مورد استفاده قرار می گیرد.
21- زنجیر از لوازم یدکی کلیدی دوچرخه
زنجیر دوچرخه عمل انتقال نیرو از طبق به خودرو را انجام می دهد. با چرخش توپی دوچرخه، زنجیر به حرکت درمی آید و نیرو را به چرخ عقب منتقل می کند که به نوبه خود باعث حرکت دوچرخه می شود. زنجیر ها معمولاً از جنس فولادی ساخته شده و با استفاده از لوازم جانبی مانند دنده ها و طبق ها، امکان تغییر سرعت و تلاش مورد نیاز برای حرکت را فراهم می کنند. زنجیر ها باید به طور منظم تمیز شده و روغن کاری شوند تا عمر آن ها طولانی تر شود.
22- گریپ فرمان
گریپ فرمان از جمله لوازم یدکی دوچرخه است که یکی از سردسته های لاستیکی است که بر روی فرمان دوچرخه استفاده می شود تا به دوچرخه سوار کمک کند تا فرمان را بهتر بگیرد. این سردسته ها باعث افزایش نگهداری و کنترل بر روی فرمان می شوند و به دوچرخه سوار امکان کنترل بهتر در مسیر را می دهند. گریپ فرمان می تواند از جنس لاستیک با روکش ضد لغزش باشد که در شرایط خشک و مرطوب، به دوچرخه سوار در حفظ تعادل و کنترل بیشتر کمک می کند.
23 – توپی تنه
توپی تنه نیز بخشی است که قامه و چرخ دنده های جلو دوچرخه را به بدنه دوچرخه متصل می کند. این قطعه با حرکت قامه و چرخ دنده های جلو و انتقال قدرت توسط زنجیر، به خودرو منتقل می شود. توپی تنه با عملکرد صحیح و قوی، به دوچرخه امکان حرکت و توازن می دهد. معمولاً این قطعه از جنس فولادی یا آلومینیوم ساخته شده است و باید قوی و مقاوم باشد تا بتواند فشار و تنش هایی که در هنگام حرکت دوچرخه ایجاد می شود را تحمل کند.